We hebben allemaal weleens een nacht slecht geslapen. Misschien door een drukke dag op werk, zorgen om familie, of simpelweg omdat er te veel in je hoofd omgaat. Eén van voornaamste oorzaken als het gaat om slapeloosheid is stress. Het lijkt soms alsof stress en slecht slapen hand in hand gaan: je maakt je druk, ligt te piekeren, en voor je het weet is het 3 uur 's nachts en heb je nog geen oog dichtgedaan.
Als je slecht slaapt door stress kan je snel in een vicieuze cirkel belanden. Je kan jezelf gek maken met de gedachten dat je moet slapen, en juist dan lukt het niet. Belangrijk is om die cirkel te doorbreken om zo weer een fijne associatie met slaap te krijgen en een goede nachtrust.
Ben je benieuwd naar waarom stress zo'n invloed heeft op je slaap én – belangrijker nog – wat je eraan kunt doen? Je leest het verderop in dit artikel!
Kijk hier de video van deze blog!
Dit artikel bevat affiliate links.
Als je iets koopt via een van deze links betaal je niet meer, maar krijgen wij wel een kleine commissie
Wat is stress?
Wat gebeurt er met je lichaam en geest als de druk te hoog wordt? Stress is een woord dat je vast en zeker wel kent, en waarschijnlijk ook een gevoel dat je weleens hebt ervaren.
Van deadlines op het werk tot problemen thuis, van financiële zorgen tot gewoon te veel op je bordje hebben – stress kan vanuit allerlei hoeken komen. Maar wat is stress nou eigenlijk? Waarom voel je je soms zo opgejaagd, uitgeput, en overbelast? En wat gebeurt er precies in je lichaam en geest wanneer je stress ervaart?
Stress is een natuurlijke reactie van je lichaam die reageert op uitdagingen, bedreigingen of veranderingen. Het is in feite een overlevingsmechanisme dat je helpt omgaan met gevaarlijke of moeilijke situaties. Wanneer je geconfronteerd wordt met iets dat je als bedreigend of uitdagend ervaart, activeert je lichaam het zogenaamde ‘vecht-of-vluchtsysteem’. Dit zorgt ervoor dat er stresshormonen zoals adrenaline en cortisol worden vrijgemaakt. Hierdoor versnelt je hartslag, worden je zintuigen scherper en staan je spieren gespannen, zodat je klaar bent om in actie te komen. Dit mechanisme is van nature gezond en nuttig, vooral in acute situaties waarin je snel moet handelen.
Maar tegenwoordig ervaren veel mensen dagelijks stress. Of het nu gaat om werkdruk, relaties of het balanceren van een overvolle agenda, het lijkt soms alsof je continu in een staat van alertheid leeft. Wanneer stress langdurig aanhoudt, kan dit serieuze gevolgen hebben voor zowel je fysieke als mentale gezondheid. Je lichaam is namelijk niet gemaakt om voortdurend in die “vecht-of-vluchtsituatie” te blijven hangen.
Er bestaat niet alleen ongezonde stress, wanneer je spanning voelt voor bijvoorbeeld een examen of een sollicitatie is dat gezonde stress. Je hebt op dat moment een extra waakzaamheid en alertheid nodig om de taak te voldoen. Als je het examen of de sollicitatie dan weer achter de rug hebt zakt het spanningsgevoel en ervaar je niet meer die druk.
Het wordt een ander verhaal als die spanning of druk niet meer weggaat. Dan duurt de stress te lang en zal je lichaam en geest meer tijd nodig hebben om te herstellen. Je lichaam heeft tijd nodig om te herstellen van een stressmoment. Wanneer de stress te groot of te lang duurt, kan je lichaam dat niet meer in een korte tijd in orde maken. Ongezonde stresssituaties kunnen komen door bijvoorbeeld: ziekte van je naaste, overlijden van een dierbare, scheiding of lange werkdruk.
Uiteindelijk zal je klachten gaan ontwikkelen doordat je continu stress ervaart. Deze klachten kunnen geestelijke en/of lichamelijke klachten zijn en kunnen leiden tot bijvoorbeeld: een burn out, angststoornis, depressie en langdurige slaapproblemen.
Wat gebeurt er met je lichaam als je stress hebt?
Het is niet alleen dat opgejaagde gevoel of die knoop in je maag – stress zet een hele reeks processen in gang die van invloed zijn op je fysieke en mentale gezondheid. Maar wat gebeurt er nou eigenlijk écht in je lichaam als je stress hebt?
Wanneer je gestrest bent, komt je lichaam in een stand van paraatheid. Het hormoon adrenaline komt dan vrij. Dit hormoon wordt ook wel je vlucht of vechthormoon genoemd. Dit omdat je in bepaalde situaties kunt bevriezen, vluchten of juist vechten. Wanneer je lichaam adrenaline vrij laat, gebeurt er nog wat anders in je lichaam. Je lichaam laat het stresshormoon cortisol vrij.
In een situatie van vluchten of vechten zorgt dit stresshormoon ervoor dat dat je bloedsuikerspiegel stijgt en je stofwisseling sneller gaat lopen. Het zorgt er dus voor dat er meer energie vrijkomt om een stressvolle situatie aan te kunnen. Wanneer je lichaam overgaat in die alerte stand dan:
- gaat je bloeddruk omhoog;
- je pupillen verwijden;
- je spieren spannen zich allemaal aan;
- er stroomt dan zuurstof rijk bloed naar je spieren, hart en hersenen;
- je ademhaling wordt sneller;
- spijsvertering gaat omlaag;
- je krijgt een samengeknepen gevoel in je keel;
- je handen worden koud;
- ga je zweten.
Chronische stress kan leiden tot allerlei vervelende gevolgen, zoals vermoeidheid, slaapproblemen, een verzwakt immuunsysteem en een verhoogd risico op hart- en vaatziekten.
Stress heeft niet alleen invloed op je lichaam, maar ook op je mentale welzijn. Wanneer je gestrest bent, kun je merken dat je gedachten alle kanten op vliegen. Piekeren, negatieve gedachten en constante zorgen zijn bekende symptomen van stress. Je hersenen zijn als het ware overbelast, omdat je continu nadenkt over alles wat je nog moet doen of wat er mis kan gaan. Dit kan leiden tot concentratieproblemen, vergeetachtigheid en angstige gevoelens.
Stress heeft ook invloed op je emoties. Als je langdurig gestrest bent, merk je vaak dat je sneller geïrriteerd of emotioneel bent. De kleinste dingen kunnen opeens een enorme impact hebben. Daarnaast is het moeilijk om te ontspannen, omdat je hoofd nooit “uit” lijkt te gaan. Zelfs als je probeert te ontspannen, blijven die zorgen op de achtergrond aanwezig.
Wat zijn de oorzaken van stress?
Stress is iets dat iedereen op een bepaald moment ervaart, maar de oorzaken ervan kunnen sterk variëren. Het begrijpen van wat stress triggert is essentieel om het te kunnen beheersen. De oorzaken van stress, ook wel stressoren genoemd, kunnen zowel extern als intern zijn. Externe stressoren komen voort uit gebeurtenissen en omstandigheden in de buitenwereld, zoals werkdruk, financiële zorgen, relationele problemen of gebeurtenissen zoals verhuizing, ziekte of verlies. Deze situaties roepen gevoelens van onzekerheid, overbelasting of gebrek aan controle op, wat de stressrespons van het lichaam activeert.
Daarnaast zijn er interne factoren die bijdragen aan stress. Dit zijn vaak de gedachten, overtuigingen en verwachtingen die iemand van zichzelf heeft. Perfectionisme, angst om te falen, of een constante behoefte om aan de verwachtingen van anderen te voldoen, kunnen ervoor zorgen dat je jezelf onder druk zet.
Ook sociale en maatschappelijke factoren spelen een rol bij stress. De druk van sociale media en een 24/7 cultuur waarin het moeilijk is om echt te ontspannen, dragen bij aan het verhoogde stressniveau.
Slecht of niet kunnen slapen door stress?
Stress en slaap zijn nauw met elkaar verbonden: stress kan je slaap ernstig verstoren, terwijl slecht slapen je stressniveau verder kan verhogen. Maar waarom heeft stress zo’n grote invloed op je nachtrust? Wanneer je lichaam in een stressvolle situatie verkeert, wordt het “vecht-of-vlucht”-mechanisme geactiveerd, wat leidt tot een verhoogde productie van stresshormonen zoals cortisol en adrenaline. Deze hormonen houden je alert en waakzaam, waardoor het moeilijk is om in slaap te vallen of om een diepe, herstellende slaap te bereiken. Je lichaam verkeert in een staat van paraatheid, zelfs als de stressfactor allang niet meer aanwezig is.
Ook piekeren en negatieve gedachten kunnen je slaap verstoren. Stress zorgt vaak voor een overactieve geest die maar blijft malen over problemen, verantwoordelijkheden of zorgen, zelfs wanneer je probeert te ontspannen. Deze mentale druk maakt het lastig om je geest tot rust te brengen, wat leidt tot slapeloosheid of een onrustige slaap. Langdurige slaaptekort kan vervolgens je stressrespons versterken, wat weer leidt tot meer lichamelijke en psychische klachten, zoals verminderde concentratie, prikkelbaarheid, en een verzwakt immuunsysteem.
Wil je meer weten waarom goede slaap zo belangrijk is? Check dan onze blog:
Waarom ontstaat er vaak een slaaptekort door stress?
Slaaptekort en stress gaan vaak hand in hand, maar waarom zorgt stress ervoor dat je niet goed kunt slapen? Het antwoord ligt in de manier waarop je lichaam reageert op spanning en druk. Wanneer je stress ervaart — of het nu door werk, persoonlijke zorgen, of andere levensomstandigheden komt — activeert je lichaam het “vecht-of-vlucht”-mechanisme. Hierbij komen stresshormonen zoals adrenaline en cortisol vrij, die je alerter en waakzamer maken. Dit is nuttig in acute noodsituaties, maar wanneer stress chronisch wordt, blijft je lichaam in deze staat van verhoogde paraatheid, wat het moeilijk maakt om te ontspannen en in slaap te vallen.
Stress leidt vaak tot piekeren en gedachten die ’s nachts blijven ronddwalen in je hoofd. Je brein blijft bezig met het verwerken van zorgen en problemen, zelfs wanneer je fysiek uitgeput bent. Dit kan het inslapen vertragen en de kwaliteit van je slaap aantasten, omdat je hersenen simpelweg niet in staat zijn om in de rustige, herstellende slaapfase te komen.
Bovendien verstoort chronische stress de natuurlijke balans van slaap regulerende hormonen zoals melatonine, dat normaal gesproken helpt om je slaap-waakcyclus te regelen. Wanneer stresshormonen de overhand hebben, wordt de productie van melatonine onderdrukt, wat resulteert in een verstoring van je slaapritme. Dit kan leiden tot moeilijkheden bij het in slaap vallen, vaak wakker worden gedurende de nacht, of vroeg wakker worden zonder dat je je uitgerust voelt.
Je stress niveau verlagen om beter te kunnen slapen?
Check ons gratis e-book: Van Stress naar Rust 5 stappen naar Rust dé 5 Must Have Hacks voor een betere Nachtrust.
Je kunt dus stellen dat we slaaptekort opbouwen door een teveel aan stress. Stress zorgt ervoor dat je slecht inslaapt, moeilijk doorslaapt en daardoor ook weer gebroken op staat. En slecht slapen en stress houden elkaar in stand.
Slecht slapen door stress | deze 11 tips kunnen jou helpen om beter te slapen ondanks stress!
- zorg voor voldoende daglicht overdag, zodat er ’s nachts voldoende melatonine wordt aangemaakt;
- het is belangrijk om niet pas aan het eind van de dag te ontspannen, maar dit gedurende de dag al te doen. Neem regelmatig korte pauzes tijdens je werk, ga even naar buiten voor een frisse neus, of doe iets waar je blij van wordt. Hoe meer je overdag al ontspant, hoe minder stress je mee de nacht in neemt;
- lichaamsbeweging is een natuurlijke manier om stress te verminderen en helpt je bovendien om ’s avonds sneller in slaap te vallen. Probeer overdag regelmatig te bewegen, of het nu een wandeling in de lunchpauze is of een sportsessie. Maar vermijd intensieve inspanning vlak voor het slapengaan, want dat kan je juist weer wakker houden;
- beperk de inname van cafeïne. Cafeïne blijft namelijk erg lang in je lichaam en houd de slaapdruk tegen. Plan je kopje koffie in op de ochtend of de vroege middag;
- zorg ervoor dat je de dag op tijd gaat afbouwen. Afschakelen is erg belangrijk omdat je hersenen tijd nodig hebben om alle prikkels te verwerken van de dag. Dit doe je niet door nog vlak voordat je naar bed gaat achter de laptop te zitten. Je brein heeft tijd nodig om tot rust te komen;
- je lichaam houdt van routine. Probeer elke avond op hetzelfde tijdstip naar bed te gaan en een rustige afsluiting van je dag in te plannen. Dit kan een warme douche zijn aan het begin van de avond, een goed boek lezen of een meditatieoefening te doen. Door je lichaam en geest voor te bereiden op slaap, kun je de overgang van de stressvolle dag naar een rustige nacht soepeler laten verlopen;
- het kijken naar schermen houdt je brein actief. Probeer dus minstens een uur voor het slapen gaan schermen te vermijden. Lees een boek of luister naar rustige muziek om te ontspannen in plaats van nog snel even door je sociale media te scrollen;
- maak van je slaapkamer een fijne omgeving om in te slapen. Een donkere en koele slaapkamer helpt daarbij. Wanneer je je kamer niet kunt verduisteren door middel van verduisterende gordijnen is een slaapmasker aan te raden;
- blijven piekeren in de nacht zorgt ervoor dat je wakker blijft. Een handige manier om dit tegen te gaan, is door een zogenaamd piekerkwartiertje in te lassen, je schrijft dan alles op waarover je piekert. Dit kan helpen om de chaos in je hoofd te structureren en het gevoel te hebben dat je je zorgen voor nu even kunt loslaten;
- ademhalingstechnieken kunnen wonderen doen om stress te verminderen. Probeer eens de 4-7-8 techniek: adem 4 seconden in, houd je adem 7 seconden vast, en adem vervolgens 8 seconden langzaam uit. Dit kalmeert je zenuwstelsel en maakt je lichaam klaar om in slaap te vallen. Ook meditatie kan helpen om je hoofd leeg te maken en rust te vinden;
- praat erover. Stress wordt vaak erger als je het allemaal zelf probeert op te lossen. Door erover te praten met vrienden, familie of een professional over wat je dwarszit, kan dat soms opluchten. En kan iemand anders met een frisse blik meedenken over oplossingen.
Natuurlijk Supplement
Om je nachtrust op een extra manier te ondersteunen kan je ook een natuurlijk supplement gebruiken. Wij raden het natuurlijke slaapsupplement Nachtrust & Stemming aan van Natuurlijk Presteren. Dit natuurlijke slaapmiddel bevat alleen slaapstoffen die je al van nature aanmaakt. Zoals: 5-HTP, magnesium, L-theanine, melatonine en vitamine B1, B3, B6 en B12. Op deze manier ondersteun je de natuurlijke processen die betrokken zijn bij jouw nachtrust. Alle supplementen van Natuurlijk Presteren worden ontwikkeld door een biobased chemicus. Zo ben je altijd verzekerd van de beste ingrediënten en een juiste en veilige dosering.
Vanuit SlaapBalans mogen we een EXCLUSIEVE KORTINGSCODE geven! Met deze kortingscode ontvang je wel 15% korting op je aankoop. De code is slaapbalans15
Wil je meer informatie over het Manta Sleep Mask? Check dan onze review:
Ga DIRECT naar de GEHEIME KORTINGSPAGINA
Wil jij nu ook écht de oorzaak aanpakken van jouw slaapprobleem?
In dit artikel hebben we aandacht besteed aan waarom we slaaptekort hebben door stress en zijn we dieper ingegaan op hoe je hormoonhuishouding werkt. Ook hebben we 13 tips gegeven om beter te slapen bij stress.
Dan is de Start met beter slapen cursus dé oplossing voor jou. Met deze cursus leer je stap voor stap hoe je je slaapkwaliteit kunt verhogen en je stressniveau te verlagen. Geen eindeloze nachten meer draaien en woelen – wij geven je de tools en inzichten die je nodig hebt om jouw slaaproutine een boost te geven. Ben jij klaar om jouw stressniveau te verlagen en hierdoor weer beter te gaan slapen?
Wacht dan niet langer en klik op de knop hieronder om naar het Start met beter slapen cursus te gaan!
Ga Direct naar de Geheime Kortingspagina
FAQ list | Slecht slapen door stress
Hoe merk je dat stress je lichaam verlaat?
Op het moment dat je niet meer in de vecht of vlucht stand staat gaat je hartslag en ademhaling weer naar beneden. Je bloeddruk daalt en je spieren ontspannen zich weer. Soms komt het voor dat je lichaam zich nog niet kan ontspannen, dat kan een aantal dagen duren voordat de spanning echt uit je lichaam is verdwenen. Je lichaam heeft namelijk tijd nodig om de stresshormonen weer af te breken.
Hoe ontstressen voor het slapen?
Om goed te kunnen inslapen is het belangrijk dat je lichaam en geest ontspannen zijn. Wanneer je gestrest je bed ingaat zal je moeilijk in slaap komen. Het is belangrijk om af te schakelen zodat je rust krijgt in je hoofd. Wat helpt is om alles van je af te schrijven. Ook een ontspanning of ademhalingsoefening helpt om je lichaam en geest te laten ontspannen voordat je gaat slapen.
Hoe lang duurt het voordat cortisol uit je lichaam is?
Het duurt ongeveer twee dagen voordat cortisol het stresshormoon wordt afgebroken door de lever.
Kan cortisol gemeten worden?
Ja, cortisol kan worden gemeten via een bloed of speekseltest.
Vaak moet een test op verschillende tijdstippen worden uitgevoerd omdat cortisol wordt bepaald door het circadiaans ritme. De hoeveelheid cortisol wisselt namelijk sterk over de dag.
Kan een huisarts cortisol meten?
Ja, je huisarts kan doormiddel van standaard hormoon testen je cortisol meten. De huisarts kan je ook doorverwijzen naar bijvoorbeeld een ziekenhuis naar een specialist op de afdeling Endocrinologie of Metabolisme.
Vond je dit artikel waardevol en heb je na het lezen van dit artikel nog vragen, tips of aanvullingen? Wees dan vrij om een reactie achter te laten. Dit word gewaardeerd.
