Wat is slaapangst? Zo kom je er vanaf!

Slaap is essentieel voor je gezondheid, zowel op fysiek als mentaal vlak. Maar wat als slapen je angst aanjaagt? We spreken dan over slaapangst en voor sommige mensen is dit dan ook een realiteit. En juist de combinatie van slapeloosheid en angst kan een vicieuze cirkel vormen waarbij de angst om niet te slapen het probleem juist verergert. Slaapangst kan een uitdagend slaapprobleem zijn, maar het is zeker niet onoplosbaar. Door de oorzaken aan te pakken en bewust te werken aan betere slaapgewoonten, kun je de vicieuze cirkel van angst en slapeloosheid doorbreken en weer genieten van een goede nachtrust.

Ben je benieuwd wat je zelf kunt doen om slaapangst te verminderen? Je leest het verderop in dit artikel!

Wat is slaapangst? 

Slaapangst is een slaapstoornis, waarbij er angst optreed rondom het slapen of de gedachte aan het slapen. Dit kan zich manifesteren als een specifieke vorm van slapeloosheid die veroorzaakt wordt door angstige gevoelens en gedachten. De angst kan variëren van lichte bezorgdheid over niet genoeg slaap krijgen, tot intense paniekaanvallen wanneer het bedtijd is.

Slaapangst kan zowel incidenteel als chronisch zijn. Mensen die aan slaapangst lijden, maken zich constant zorgen over de gevolgen van onvoldoende slaap, wat de kans op een goede nachtrust alleen maar kleiner maakt. Dit leidt dan weer tot een vicieuze cirkel: de angst om niet te slapen maakt slapen moeilijker, wat op zijn beurt weer de angst versterkt.

Hoe herken je slaapangst?

Slaapangst kan zich op verschillende manieren uiten. Hieronder vind je enkele signalen die kunnen wijzen op slaapangst:

Symptomen van slaapangst:

➡️  Angstige gedachten voor het slapen gaan: je ligt in bed en piekert over het feit dat je misschien niet in slaap zult vallen.
➡️  Paniekaanvallen tijdens het inslapen: het idee om niet te kunnen slapen veroorzaakt soms zelfs fysieke symptomen zoals hartkloppingen, zweten, en een versnelde ademhaling.
➡️  Onrustig slapen of wakker worden: zelfs als je in slaap valt, kun je vaak vroeg wakker worden met het gevoel van angst of spanning.
➡️  Slapeloosheid: je kunt moeite hebben om in slaap te vallen of door te slapen, zelfs als je uitgeput bent.
➡️  Fysieke klachten: langdurige slaapangst kan leiden tot hoofdpijn, spierpijn, of maagklachten door aanhoudende stress.
➡️  Vermijden van slapen: soms wil je het liefst het naar bed gaan vermijden, omdat je bang bent voor de angstige gevoelens die het met zich meebrengt.

Als je merkt dat je deze symptomen regelmatig ervaart, kan het zijn dat je last hebt van slaapangst.

Oorzaken van slaapangst 

Slaapangst kan door verschillende factoren worden veroorzaakt. Soms is er een directe aanleiding, zoals een traumatische gebeurtenis, maar vaak gaat het om een combinatie van factoren die bijdragen aan de ontwikkeling van deze slaapstoornis. Hier zijn enkele veelvoorkomende oorzaken:

Stress en zorgen
Een van de meest voorkomende oorzaken van slaapangst is stress. Als je overdag veel stress ervaart, neem je deze spanning vaak mee naar bed. Dit kan leiden tot piekeren en angstige gedachten over werk, relaties of andere bezigheden.

Het constante gepieker kan je uit de slaap houden en op den duur leiden tot slaapangst.

Traumatische ervaringen
Mensen die een traumatische ervaring hebben meegemaakt, zoals een ongeluk, verlies van een dierbare of een andere schokkende gebeurtenis, kunnen last krijgen van slaapangst. Dit komt vaak door herbelevingen of nachtmerries die het slapen eng maken.

Slechte slaapervaringen
Als je ooit een periode van ernstige slapeloosheid hebt ervaren, kan dit angst oproepen voor toekomstige nachten. Zeker als je alweer een tijd goed slaapt, kan de angst om weer een slapeloze nacht door te maken zo sterk zijn dat het een nieuwe slapeloze nacht veroorzaakt.

Gevoeligheid voor angststoornissen
Mensen die al een angststoornis hebben, zoals een gegeneraliseerde angststoornis, paniekstoornis of posttraumatische stressstoornis (PTSS), lopen meer risico om slaapangst te ontwikkelen. Angststoornissen veroorzaken vaak piekergedachten die het inslapen belemmeren.

Overmatig gebruik van cafeïne of andere stimulerende middelen
Middelen zoals cafeïne, nicotine, en bepaalde medicijnen kunnen bijdragen aan angstige gevoelens en slapeloosheid. Als je te veel van deze middelen inneemt, vooral in de avond, kan dit slaapangst verergeren.

Wat zijn de gevolgen van slaapangst?

De gevolgen van slaapangst kunnen ingrijpende gevolgen hebben voor je werk en sociale en of gezinsleven, vooral als het een chronisch probleem wordt. Zowel fysiek als mentaal kan slaapangst een zware tol eisen.

De gevolgen op korte termijn kunnen zijn:

➡️  Vermoeidheid: door het gebrek aan slaap voel je je constant moe en futloos.
➡️  Minder concentratievermogen: gebrek aan slaap heeft direct invloed op je cognitieve functies. Het kan moeilijker zijn om je te concentreren of taken uit te voeren die normaal geen probleem zouden zijn.
➡️  Slechter humeur: een gebrek aan slaap kan leiden tot prikkelbaarheid, stemmingswisselingen en een toename van stress of angst gedurende de dag.

De gevolgen op lange termijn kunnen zijn:

➡️  Fysieke gezondheidsproblemen: chronisch slaaptekort kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen zoals een verhoogd risico op hartaandoeningen, een verzwakt immuunsysteem, en gewichtstoename.
➡️  Depressie en angststoornissen: langdurige slaapangst kan bijdragen aan de ontwikkeling van psychische problemen zoals depressie en gegeneraliseerde angststoornissen.
➡️  Problemen met relaties en werk: de vermoeidheid en het gebrek aan energie kunnen relaties met vrienden, familie en collega's onder druk zetten. Ook kan slaapgebrek leiden tot een verminderde productiviteit op het werk. 

Wat kan je aan slaapangst doen? 

Slaapangst kan je goed behandelen. Door te herkennen dat slaapangst je in de greep heeft, kan je actief stappen zetten om van de slaapangst af te komen. 

Hier zijn enkele methoden en behandelingen die je kunnen helpen:

Gedragstherapie 
Cognitieve gedragstherapie voor insomnie is een zeer effectieve behandeling voor mensen met slaapstoornissen zoals slaapangst. Deze therapie richt zich op het veranderen van negatieve gedachten en gedragingen die de slaap verstoren. Door cognitieve gedragstherapie leer je hoe je anders kunt omgaan met de angst rondom slapen.

Ontspanningstechnieken
Het aanleren van ontspanningstechnieken zoals ademhalingsoefeningen, meditatie en mindfulness kan helpen om je lichaam en geest te kalmeren voor het slapen gaan. Dit kan de angst verminderen en je helpen beter te slapen.

Aanpassingen in je slaaphygiëne
Een goede slaaphygiëne kan een groot verschil maken bij het verminderen van slaapangst. Dit betekent dat je gezonde slaapgewoonten ontwikkelt, zoals op vaste tijden naar bed gaan, het vermijden van schermtijd voor het slapengaan, en het creëren van een comfortabele en rustige slaapomgeving.

Vermijden van cafeïne en andere stimulerende middelen
Als je last hebt van slaapangst, is het belangrijk om stimulerende middelen zoals cafeïne, nicotine en alcohol te vermijden, vooral in de avonduren. Deze stoffen kunnen je angstgevoelens versterken en het inslapen moeilijker maken.

Medicatie
In sommige heftige gevallen kan medicatie tijdelijk worden ingezet om angst of slapeloosheid te verlichten. Het is belangrijk om medicatie alleen te gebruiken onder begeleiding van een arts, omdat medicijnen verslavend kunnen zijn of bijwerkingen kunnen hebben.

6 handige tips om van slaapangst af te komen

Je kunt ook eerst zelf stappen ondernemen om de slaapangst te verminderen. Zie hier 6 handige tips.

✅  Creëer een rustgevende avondroutine
Door een vaste routine te ontwikkelen voor het slapengaan, help je je lichaam en geest om zich voor te bereiden op de slaap. Denk aan ontspannende activiteiten zoals een warm bad, lezen, of luisteren naar rustgevende muziek.

✅  Beperk schermtijd voor het slapengaan
Het blauwe licht van telefoons, computers en televisies kan de aanmaak van het slaaphormoon melatonine verstoren. Probeer minstens een uur voor het slapengaan schermen te vermijden om je hersenen te laten ontspannen.

✅  Mindfulness of meditatie
Mindfulness en meditatie kunnen je helpen om je aandacht te richten op het huidige moment, in plaats van te piekeren over het niet kunnen slapen. Als je regelmatig bezig bent met mindfulness of meditatie kan je de angst rondom slaap verminderen.

✅  Schrijf je zorgen van je af
Als piekeren je uit de slaap houdt, probeer dan je zorgen op te schrijven voordat je naar bed gaat. Dit kan je doen door een piekermoment in te lassen. In dat piekermoment schrijf je alles op wat je dwars zit en bezig houd. Hierdoor help je je gedachten te ordenen en ze 'los te laten' voor de nacht.

✅  Creëer een slaapvriendelijke omgeving
Zorg ervoor dat je slaapkamer een plek is die zorgt voor rust en ontspanning. Houd de kamer koel, donker en stil, en investeer in een goed matras en kussen.

✅  Wees geduldig met jezelf
Slaapangst is vaak een langdurig proces om te overwinnen. Het is belangrijk om jezelf de tijd te geven om nieuwe gewoonten te ontwikkelen en niet ontmoedigd te raken als het niet meteen beter gaat.

Vond je dit artikel waardevol en heb je na het lezen van dit artikel nog vragen, tips of aanvullingen? Wees dan vrij om een reactie achter te laten. Dit word gewaardeerd.